Münir Özkul, Yeşilçam sinemaları, tiyatro hayatı ve duayen tavırları ile bir çoğumuz için vazgeçilmez bir oyuncu olmuştur. Oyunculuğuyla, mütevazı hayatıyla ve ustası Dümbüllü İsmail’den devraldığı kavuğuyla Münir Özkul’u biraz daha yakından tanıyalım istedik. İşte Münir Özkul: Hayatı ve kavuğun öyküsü…
Münir Özkul Kimdir?
1925 İstanbul doğumludur. İstanbul Erkek Lisesi’nden, 1940 yılında mezun olduktan sonra Bakırköy Halkevi’nde sahne hayatına başladı. Bu süre zarfında İstanbul Üniversitesinde İktisat ve Edebiyat eğitimi almaya devam ediyordu. Yıl 1948’e geldiğinde ise Ses Tiyatrosu’nda ilk oyununa girdi. Aşk Köprüsü ismi verilen bu oyun sayesinde Muhsin Ertuğrul yönetmenliğinde olan Küçük Sahne’ye transfer oldu.
1962’ye kadar İstanbul Şehir Tiyatroları, Ankara Devlet Tiyatrosu, Bulvar Tiyatrosu‘nda görev aldı. Münir Özkul, Sadri Alışık, Cahit Irgat, Nevin Akkaya ve Şükran Güngör gibi isimler ile aynı sahneyi paylaştı bu dönem içerisinde. 1978 yılında Şehir Tiyatrolarına şahsi sebeplerinden ötürü geri döndü. 1984’e kadar sahne hayatına devam ettikten sonra Ortaoyuncular topluluğu ile birlikte sahne hayatına veda etti.
Dümbüllü Kavuğu
Münir Özkul, tiyatro hayatında birçok başarı kazandı. Bunlardan en büyüğü ise, İsmail Dümbüllü tarafından kendisine verilen kavuktur. İsmail Dümbüllü de bu kavuğu Kel Hasan’dan devralmıştır. Kavuğun simgesel olarak anlamı ve manası çok büyüktür. Bu kavuk Türk tiyatrosunun eleştirel dilini ve Türk komikliğini simgelemektedir. Kavuğun Münir Özkul’dan sonraki sahipleri ise şöyle:
- Ferhan Şensoy: Oyunculuğuyla ve mütevazı karakteriyle Dümbüllü kavuğunun ağırlığını hakkıyla taşıyan Münir Özkul, 1989 yılında kavuğu Ortaoyunculardan Ferhan Şensoy’a teslim etmiştir.
Ferhan Şensoy, Münir Özkul’dan kavuğu teslim alışı.
- Rasim Öztekin: 31 Ağustos 2021 tarihinde hayata gözlerini yuman usta oyuncu Ferhat Şensoy, yaşlılık ve hastalıkların getirdiği sebeplerden ötürü, Kavuğu 2016 yılında Rasim Öztekin’e tören ile teslim etmişti.
- Şevket Çoruh: 8 Mart 2021 tarihinde kaybettiğimiz usta tiyatro ve sinema oyuncusu Rasim Öztekin, kavuğu diğer ustalara nazaran çok kısa bir süre taşıyabilmiştir. Hastalıklar yüzünden tiyatro sahnelerinden de uzak kalan Rasim Öztekin, kavuğu 2020 yılının Eylül ayı içinde oyuncu Şevket Çoruh’a teslim etti.
Bu noktada Dümbüllü kavuğuyla ilgili bazı iddialara da değinmek gerekiyor. Son dönemlerde özellikle sosyal medyada gündeme gelen iddialar, Münir Özkul’a devredilen kavuğun aslında İsmail Dümbüllü’nün ustası Kel Hasan’dan devraldığı kavuk olmadığı yönünde. Kavuğun devredildiği dönemde bunalımda olan ve tiyatro sahnelerinden uzak duran Münir Özkul’u yeniden tiyatroya yönlendirmek için Haldun Taner, Sadık Şendil gibi usta isimler türlü yöntemlere başvuruyordu. Kel Hasan Efendi’nin kavuğunu devretmek için hem komedi alanında tiyatro işleri yapan hem de kendi çırağı olan bir oyuncu bulunmadığından, Dümbüllü İsmail, kavuğun kendisiyle gömülmesini istiyordu. Kavuğu Münir Özkul’a devretmesi konusunda ısrarlara dayanamayan usta oyuncu, kendi kullandığı bir Pişekâr kavuğunu devretti. Böylece aslında bir nevi yeni bir kavuk devri başlatan İsmail Dümbüllü’nün kavuğu Şevket Çoruh’a kadar uzandı. İddia Twitter üzerinde Tekin Deniz adında paylaşım yapan bir hesaba ait. İddiaların doğruluğu ise bilinmiyor.
Münir Özkul’un Yer Aldığı Sinema Filmleri
Muhsin Ertuğrul tiyatrosunda çalışırken Ertuğrul’un tiyatrodan uyarladığı filmlerde oynayarak sinemada da adını duyurmaya başladı. Aslında o dönem içinde tiyatro sahnelerine biraz ara vermek arzusu içinde olan Münir Özkul için bu sinema serüveni yeni bir soluk olmuştu. Tiyatroda ve sinemada elde ettiği başarılar kısa sürede Yeşilçam yapımcılarının dikkatini çekti.
1970’lerden sonra Ertem Eğilmez hemen her filminde ona rol vermeye başladı. Kalabalık kadrolu bu filmlerde, Yeşilçam’ın en iyi oyuncuları tercih edilirken, Münir Özkul’a da aile babası rolleri uygun görülmekteydi. Bu dönemde kimileri için en sevilen rolü Hababam Sınıfı filminde üstlendiği Mahmut Hoca karakteridir. Adile Naşit, Kemal Sunal, Şener Şen, Halit Akçatepe ve daha birçok usta oyuncu ile uyumlu oyunculuğu onu daha da vazgeçilmez kılmıştır.
Münir Özkul’un rol aldığı bazı sinema filmlerini şöyle sıralayabiliriz:
- 1952 yılı “Edi ile Büdü” : Muhsin Ertuğrul filmi.
- 1965 yılı “Cezmi Band 007.5”: James Bond parodisi.
- 1969 yılı “Ayşecik ile Ömercik”
- 1972 yılı “Sev Kardeşim”
- 1974 yılı “Mavi Boncuk”
- 1975 yılı “Bizim Aile”: Yaşar Usta rolüyle devleştiği film.
- 1988 yılı “A ay” Reha Erdem’in ilk filmi.
Münir Özkul’un Oyunculuk Hayatı Boyunca Aldığı Ödül ve Unvanlar
Sanat yaşamına birçok başarı sığdırmış olan usta oyuncu, başarılarını ödüller ve unvanlarla süslemiştir. Özellikle 1968 yılında aldığı Dümbüllü kavuğu en bilinen unvanı olan Münir Özkul’un aldığı diğer ödüller ve unvanlar ise şöyle:
- 1967 yılı İlhan İskender Armağanı
- 1972 yılı Altın Portakal Film Festivali tarafından verilen “En İyi Erkek Oyuncu Ödülü”
- 1991 yılı Müjdat Gezen Sanat Merkezi tarafından verilen, “Dümbüllü Ödülü”
- 1997 yılı Altın Kelebek Ödülleri kapsamında verilen, “Onur Ödülü”
- 1998 yılı Kültür Bakanlığı tarafından verilen, “Devlet Sanatçısı” unvanı
- 1999 yılı Dokuz Eylül Üniversitesi tarafından verilen, “Muhsin Ertuğrul Tiyatro Emek
- 2004 yılı Sinema Yazarları Derneği tarafından verilen, “Onur Ödülü”
- 2006 yılı İstanbul Uluslararası Tiyatro Festivali’nde verilen, “Onur Ödülü”
- 2014 yılı Afife Tiyatro Ödülleri kapsamında verilen, “Muhsin Ertuğrul Özel Ödülü”
- 2015 yılı T.C. Cumhurbaşkanlığı Sanat Ödülleri kapsamında verilen, “Kültür ve Sanat Ödülü”
Kişisel Hayatı ve Evlilikleri
Münir Özkul daha önce dört farklı kadın ile evlendi. Bu evliliklerinden üç çocuğu dünyaya geldi. Uzun bir süre alkol bağımlılığı ile mücadele etti. Fakat yine de sağlıklı bir şekilde yaşamını uzun bir süre sürdürdü. 2003 yılında ise Demans hastalığı pençesine düştü. Bu hastalık yüzünden ağır bir bunama yaşayan Münir Özkul, hastalığa yakalandıktan sonra dış dünya ile bütün ilişkisini kesti.
Münir Özkul, demans hastalığı yüzünden hayatının son yıllarını yatağa bağlı olarak geçirdi. Bu süreçte birçok kez hem kendisini hem ailesini yıpratan asılsız ölüm haberleri yapıldı. Usta oyuncu, 5 Ocak 2018 tarihinde yaşamını yitirdi.