Genellikle tıp ve biyoloji alanlarında kullanılan noktürnal kelimesinin çeşitli kullanımları olabilmektedir. Bizler de bu yazımızda “noktürnal ne demek?” sorusunu yanıtlarken farklı türlerini de detaylı olarak inceledik.
Noktürnal Nedir?
Noktürnal; gececilik, geceleyin aktif olma, gece yaşama anlamlarına gelmektedir. Biyoloji alanında genellikle gece yaşayan hayvanları tanımlamak için noktürnal hayvan terimi kullanılmaktadır. Noktürnal kelimesinin en yoğun kullanımı bu olsa da aynı zamanda tıp alanında geceleri seyreden hastalıkları tanımlamak için kullanılmaktadır.
Noktürnal kelimesinin zıt anlamlısı olan diürnal ise gündüzleri aktif olan, gündüzcül anlamına gelir. Noktürnal kadar yaygın bir şekilde kullanılmasa da yine tıp ve biyoloji alanlarında kullanımı bulunmaktadır. Noktürnal kelimesinin ne anlamada geldiğini merak ediyorsanız tüm kullanım alanlarını yazımızda bulacaksınız.
Noktürnal gece aktif olmak ve gündüz uyumak ile karakterize olan bir hayvan davranışıdır. Gece yaratıkları genel olarak son derece gelişmiş koku alma, işitme ve görme duyularına sahip olurlar. Kediler ve yaban gelinciği gibi bazı hayvanlar, hem düşük ışıkta hem de parlak gün aydınlatma seviyelerine uyum sağlayabilen gözlere sahiptir. Bu hayvanlara ise metatürnal adı verilir.
Baykuşlar ve yarasalar gibi birçok noktürnal hayvan, geceleri daha düşük ışık seviyelerine uyum sağlayabilmek adına vücutlarına kıyasla daha büyük gözlere sahiptir. Düşük ışık koşullarında görme hassasiyetlerini artırmak için göz boyutlarına göre diürnal hayvanlardan daha büyük bir korneaya sahip oldukları tespit edilmiştir.
Evrimsel olarak diürnal hayvanların mı noktürnal hayvanların mı önce geldiğini söylemek zor olsa da evrimsel biyoloji topluluğunda önde gelen darboğaz teorisi teorisine göre, milyonlarca yıl önce Mezozoik çağda ilk kez noktürnal hayvanlar bulunmaya başlamıştır. Günümüz memelilerinin birçok atasının, gündüzleri sayısız yırtıcı hayvanla temastan kaçınmak için noktürnal özelliklerini geliştirdiği varsayılıyor. Yakın zamanda yapılan bir araştırma, günümüz memelilerinin neden geceleri aktif olmasalar da bu gece özelliklerini koruduğu sorusuna cevap vermeye çalışıyor. Başlıca cevap, artan koku alma duyusu ve daha zeki işitsel sistemler gibi telafi edici duyu sistemlerinin evrimi nedeniyle, yüksek görme keskinliğine artık ihtiyaç duyulmamasıdır.
Noktürnal Nöbetler
Nöbet, beynin normal seviyede giden elektriksel aktivitesinin ani bir şekilde bozulması durumu olarak açıklanabilir. Nörolojik bir durum olan nöbetler geçici bir dikkat dağılmasından vücutta kasılmalara kadar değişen çeşitlerde olabilmektedir. Beyindeki hızlı deşarjlar motor aktivitelerde, bilinç durumunda ya da davranışlarda ani değişikliklere neden olmaktadır. Nöbetler genellikle birkaç dakika içinde kendiliğinden geçer. Bununla birlikte nadir de olsa hayatı tehdit edici boyutlarda olabilir.
Gece nöbetleri veya noktürnal nöbetler ise yalnızca geceleri seyreden nöbetleri tanımlamak için kullanılan bir nöroloji terimidir. Çoğu durumda hasta gece nöbet geçirdiğini fark etmez. Halk arasında karabasan olarak da bilinen “uyku felci” noktürnal nöbetlere birer örnektir. Aynı zamanda bazı epilepsi hastalığı türlerinde yalnızca gece nöbeti görülmektedir. Kişi bazen uykusunda nöbet geçirdiğini fark edebilir. Genellikle korkulacak bir durum olmasa da birkaç kere tekrarlaması halinde nöroloji kliniğe başvurulmalıdır.
Noktürnal Nöbet Neden Olur?
Noktürnal nöbetlerin neden gerçekleştiği tam olarak bilinememektedir. Bazen insan beyni kendi kendine doğal olarak yoğun elektriksel aktivite üretebilmektedir. Nöbetlerin neden gece görüldüğünün cevabını ise psikolojide arayabiliriz. Uyku, kişinin bilinç durumundan bilinçdışı duruma geçmesi olayıdır. Gündelik olarak bastırılan olaylar, bilinçdışına (bilinçaltına) en yakın konum olan uyku durumunda ve hatta rüyalarda ortaya çıkabilmektedir. Noktürnal nöbet için psikoterapi bir tedavi seçeneği olarak değerlendirilebilir.
Türkiye’de en sık görülen psikolojik rahatsızlıkların ne olduğunu biliyor musunuz? Türkiye’de En Sık Görülen Psikolojik Hastalıklar yazımızı okuduktan sonra konu hakkında tüm detayları öğrenebilirsiniz.