“Ruhsal portre nedir?” sorusunu cevaplamadan önce portrenin ne olduğunu kavramak önemlidir. Portre, bir kişiyi karakteristik özelliklerini derleyerek okuyucuya tanıtma hedefi ile yazılan edebi metinlere denir. Konusuna göre ise fiziksel ve ruhsal olarak ikiye ayrılmaktadır. Bu yazımızda ruhsal portrenin ne olduğunu daha detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.
Ruhsal Portre Nedir?
Ruhsal portre, diğer adı ile tinsel ya da moral portre olarak da karşımıza çıkabilmektedir. Edebi eserlerde genellikle fiziki portre ile birlikte bulunmaktadır. Eserlerde bahsi geçen kişi ya da kişilerin iç dünyasını, duygularını, alışkanlıklarını, zayıf ya da güçlü yanlarını, fikirlerini, hayallerini anlatmasına, ruhsal portre denmektedir.
Ruhsal portre bulunan eserlerde bahsi geçen kişilerin iç dünyaları, ilginç bir üslupla anlatılmaktadır. Burada yazarın kullandığı dil ve kalem, büyük önem arz eder. Yazar, kendini diğer yazarlardan daha orijinal tutmalı ve okuyucuya aktarmak istediği ruhsal portreyi etkili şekilde oluşturmalıdır. Böylece okuyucu kendini karakter ile özdeştirebilir, empati kurabilir ve eserden daha çok zevk alabilir. Hatta zaman zaman bahsi geçen karakterin düşünceleri ve anlayışları direkt olarak onun sözleri ile verilerek daha etkili bir metin elde edilebilir.
Kısacası ruhsal portre, tanıtılmak istenen kişinin iç dünyasının, duygularının, zevkleri ve fikirleri gibi olgularının kapsamlı bir şekilde anlatılması, yani karakterinin tasvir edilmesine denir.
Ruhsal Portre Örnekleri Nelerdir?
Ruhsal portre, örnekleri okundukça daha iyi anlaşılabilir. Elbette örnekleri okuduktan sonra yazarak pratikte güçlü hale getirmek mümkündür. Buna bağlı olarak ruhsal portre konusunda ne kadar örnek okunursa hem eseri daha iyi kavrayabilirsiniz hem de bir yazar olarak kaleminizi geliştirirsiniz. Ruhsal portre yaratırken belli başlı yönlere işaret edebiliriz:
- Karakter özelliklerine (Gökhan, içine kapanık biriydi.)
- Hareketlere (Çok sessizdi. Çevresiyle hiç iletişim kurmaz, öğle yemeklerini tek başına yerdi.)
- İsteklere (Öğretmenimiz onun gazeteci olmak istediğini söylemişti. Belki de bu şekilde insanları gözlemlemeyi seviyordu.)
- Duygu ifadelerine (Bir not defteri vardı. Sık sık ona notlar alırdı. Ne yazdığını hiçbirimiz bilmezdik ama zaman zaman gülümsediğini gördüğümüzde yazmanın onu mutlu ettiğini görebiliyorduk.)
- Güçlü yanlarına (Edebiyat dersinde de başarılıydı. Belki de okulun en iyi kompozisyonlarını o yazıyordu.)
- Zayıf yanlarına (Buna rağmen sporda pek başarılı değildi. Her beden dersinde bir sağlık problemi bahanesi uydurur ve not defteri ile bahçenin kenarında otururdu.)
Bu maddeler sunmak istediğimiz karakteri ne kadar tanıtmak istiyorsak o kadar arttırılabilir. Ruhsal portre temel olarak bu şekilde, çeşitli varyantları ile yerli ve yabancı eserlerde karşımıza çıkabilir. Okuyucu haricinde yazar olarak ruhsal portrede ustalaşmak da kaleminizi güçlendirecek önemli bir nitelik taşımaktadır. Çünkü birçok yazarın sorunu, okuyucuya karakteri yeterince aktaramama sonucunda okuyucuyu esere bağlayamamaktır. Bu nedenle yazarın fiziksel portreyi destekleyecek ruhsal portre yazımına özel olarak dikkat etmesi gerekiyor.