Skolastik düşünce, Ortaçağ Avrupa’sında ortaya çıkan, akıl yürütme ve mantığın ön planda tutulduğu felsefesi bir akımdır. Bu akımda din, felsefe ve bilim bir arada ele alınır. Hristiyan inançları ile Aristoteles’in düşüncelerini birleştiren skolastik düşünce, dini rasyonel bir şekilde inceleyen argümanlar geliştirir.
‘’Skolastik düşünce ne demek?’’ sorusunu, Katolik kilisesinin gücünün zirvede olduğu 13. yüzyılda Hristiyan teolojisini rasyonelleştirmeye odaklanan bir felsefi düşünce, olarak cevaplanabilir. Bu akımın önde gelen filozofları arasında, Thomas Aquinas ve Aziz Ansel gibi isimler bulunur.
Bu dönemde üniversitelerin yükselişi de skolastik düşüncenin yaygınlaşmasında etkili bir rol oynar. Üniversiteler ve eğitim kurumları, bu felsefi akımı teşvik eden ve geliştiren kurumlar durumundadır. Yazının devamında, skolastik düşünce nedir, özellikleri ve evreleri nelerdir gibi soruların detaylarına yer vereceğiz.
Skolastik Düşünce Nedir?
Felsefe tarihinde önemli bir yere sahip olan skolastik düşünce, temelinde hristiyan teolojisi ile antik yunan ve roma felsefesi arasında bir sentez oluşturur. Bu düşünce geleneği, metafizik ve epistemoloji gibi felsefenin önde gelen tartışma konularına, mantık üzerinden argümanlar geliştirir.
Skolastik dönem olarak bilinen 13. yüzyılda skolastik düşünce büyük bir gelişme kaydetmiştir. Dini unsurlara dair şüpheleri veya merak uyandıran notaları gidermek için inancı akıl yoluyla yorumlayan skolastik filozoflar, kilisenin gücünü kaybetmesine engel olmayı amaçlıyordu. Skolastik düşünce de bu hedef doğrultusunda yaygınlaşarak Ortaçağ felsefesinin önemli bir parçası haline geldi.
Skolastik Dönem Evreleri
Skolastik felsefe geleneği, farklı evrelerden geçerek gelişen bir akımdır. Bu evrelere Skolastik düşünce dönemleri adı verilir. Üç gruba ayrılan skolastik düşünce dönemleri aşağıdaki gibidir:
Erken Dönem Skolastiği
Erken dönem skolastik felsefesi, 9. ve 10. yüzyılda ortaya çıkmıştır. Bu felsefi düşüncenin erken evrelerinde, hristiyanlık ve antik yunan felsefesi üzerine yapılan araştırmalar öne çıkar. Erken dönem skolastik felsefesinin en önemli temsilcisi, Aziz Augustine olarak bilinir. Aziz Augustine’in görüşleri, skolastik düşüncenin ilerleyen evreleri için bir temel niteliğindedir. Özgür irade ve insanın doğasını ele alan bu düşünceler, Ortaçağ teolojisine de katkıda bulunmuştur.
Yükseliş Dönemi
İslam felsefesinin öneml bilim insanlarından biri olan İbn-i Sina, skolastik düşüncenin zirveye ulaşmasında oldukça etkili bir rol oynamıştır. Aristoteles’in eserleri üzerine yaptığı çalışmalar ile skolastik felsefe Batıya yayılır. Çevrilen eserler sayesinde Batı ülkelerinde Aristo’nun felsefesine olan ilgi giderek artar ve böylelikle Batıdaki pek çok filozof, bu eserleri Hristiyan teolojisi ile sentezlemeye başlar. Bu dönemin en ünlü skolastik düşünürleri, Aziz Aquinas ve John Scotus olarak bilinir.
Skolastik Düşüncenin Sonu
Rönesans döneminde kilisenin gücünün azalması ile birlikte skolastik düşünce de yavaş yavaş popülerliğini kaybeder. Akıl ve mantığa önem veren rönesans filozofları, yeni bir felsefi düşünce arayışına girer. Bilgiyi elde etmenin ve evreni anlamanın en kesin yolunun bilim ve deney olduğu düşüncesi düşünürler arasında gitgide yaygınlaşır Bunun sonucunda da skolastik düşünceye duyulan ilgi giderek azalır.
Skolastik Felsefenin Özellikleri
Her felsefi akım gibi skolastik düşüncenin de kendine özgü yanları bulunur. ‘’Skolastik düşünce özellikleri nedir?” sorusu üzerine merakınızı gidermek için aşağıdaki maddeleri inceleyebilirsiniz:
- Skolastik felsefenin en önemli özelliği, bilimi ve teolojiyi bir arada işlemesidir. Bu iki alanı sentezleyerek dini mantıksallaştırmaya çalışan skolastik düşünce, yalnızca tek bir doğrunun varlığını kabul eder.
- Mantığı ön plana koyan skolastik filozoflar, yeni düşünceler üretmezler.Var olan düşünceleri gerçekçi bir şekilde açıklayarak ya da karşıt argüman sunarak şüpheci yaklaşımları çürütmeye çalışırlar.
- Skolastik felsefe, çeşitli konuları ele alır. Teoloji, ahlak felsefesi ve metafizik bu konulardan bazılarıdır.
Skolastik felsefe, mantık ile sentezlenerek pek çok felsefi akımdan ayrılır. Dini, mantıktan uzaklaştırmadan incelemenin mümkün olduğunu savunan bu felsefi akımı, Aziz Augustinus’un ‘’anlamak için inanıyorum’’ düşüncesi ile özetlemek mümkündür.
Skolastik Düşünce ile Modern Düşüncenin Temel Farkları
Skolastik düşünce dini inançları mantık çerçevesinde baz alan bir felsefi düşüncedir. Modern düşünce ise bilimi temel alan bir felsefi akımdır. Bu iki akımı daha iyi anlamak için aralarındaki temel farkları bilmek önemlidir. Skolastik ve modern düşünceyi ayıran farklılıklar aşağıdaki gibidir:
- Modern düşünce insanı ve doğayı ele alır. Skolastik düşüncede ise ana konu dindir.
- Skolastik felsefe din ve akıl arasında bir bağ olduğunu öne sürerken, modern düşünce bu bağın mümkün olamayacağını savunur.
- Skolastik düşünürler, bilimi tanrının yarattığını anlamak için kullanır. Modern düşünceyi savunan filozoflar ise bilime daha pragmatik bir açıdan yaklaşır.
- Modern düşünce felsefesinde otorite devletin elindedir. Skolastik düşüncede ise otoriteyi sağlayan kurum Katolik kilisesidir.
- Skolastik dönem felsefesinde birey geri planda durur ve din hayatın her alanında baskındır. Modern düşüncede ise birey ön plandadır.
Bu iki düşünce akımı, felsefenin tarih boyunca geçirdiği değişimi ve insanların düşünsel evrimini gözler önüne serer. Dini akıl yoluyla anlatmaya çalışan Ortaçağ felsefesi skolastik düşünce, zamanla yerini bilimi temel alan modern düşünceye bırakmıştır. Skolastik ve modern düşünce felsefelerinin temel farklılıkları, insanların düşünsel evrimini başka bir perspektiften ele almayı mümkün kılar.
İçeriğimizi beğendiyseniz “Patristik Felsefe ile Skolastik Felsefe Farklar” yazımız da hoşunuza gidebilir!