Sohbet ve Fıkra Arasındaki Farklar Nelerdir?

Sohbet ve fıkra çoğu zaman karıştırılan konulardır. Her iki yazı türünün de benzerlikleri ve farklılıkları bulunur. Biz de bu yazımızda “Sohbet ve fıkra arasındaki farklar nelerdir” sorusuna cevap vereceğiz. İlk olarak bu iki yazı türünü ayrı başlıklar altında ele alacağız. Ardından türlerin benzerlik ve farklılıklarına bakacağız. Hazırsanız, başlayalım…

İçindekiler

Sohbet Nedir?

Sohbet, bir yazarın günlük olaylarla alakalı seçtiği konuyla ilgili görüşlerine karşısındakiyle konuşuyormuş gibi anlattığı yazılardır. Yazar, bu türde söylediklerini derinleştirmeden anlatır. Samimi ve anlaşılır bir dille okuyucuya kendi fikirlerinden bahseder. Bu yazı türünde herhangi bir ispatlama gayesi yoktur.

Gazete ve dergilerde sohbet türüne sıkça rastlanmaktadır. Gazeteciler, ülkede yaşanan konularla alakalı fikir ve görüşlerini okuyucusuna sunar. Bu sırada ağır bir üslup kullanılmaz. Yazı, gayet akıcı ve anlaşılır bir şekilde ilerler. Okuyucuya yanındaymış gibi hissettirir. Ayrıca sohbet yazısının bir diğer adı da söyleyişidir. Eskiden de bu yazı türüne muhasebe denilmekteydi.

Sohbet Türünün Özellikleri

Sohbet yazıları bazı özellikler taşımaktadır. Yazar, bu sayede yazısını çok daha anlaşılır hale getirebilir. Konu ve ne anlatmak istediği okuyucuya daha net ulaşır. O zaman hep birlikte sohbet türünün nasıl özelliklere sahip olduğunu inceleyelim:

Sohbet yazılarında daha çok senli benli bir anlatım vardır.
Yazar, atasözleri, deyimler ve hatıralardan sıklıkla faydalanır.
Seçilen konu, herkesi ilgilendirmelidir.
Cümleler konuşma üslubunda olduğundan genelde devriktir.
Yaza, okuyucuya sanki karşısındaymış gibi sorular sorar. Ona cevaplar vererek düşüncelerini dile getirir.
Konuyu uzatmadan, kanıtlamadan ve söylediklerine inanılması için bir çaba göstermeden kaleme alınır.
Gazete ve dergilerde sıkça rastlandığı gibi yazar, yazılarını kitap olarak da basabilir.
Makale gibi giriş- gelişme- sonuç bölümü vardır. Ancak samimi ve içten bir dil kullanıldığı için makaleden ayrılır.
Yazarın tek bir amacı vardır. O da okuyucuyu belirlenen konu hakkında düşünmeye teşvik etmektir.
Genellikle kişisel düşünceler anlatıldığından öznel ifadelere yer verilir. Herhangi bir nesnellik yoktur.
Sohbet yazısı yazan kişiler için nüktedan denilebilir. Nüktedan, karşısındaki kişiyi konuşarak düşündüren kişi anlamındadır.

Dünya Edebiyatında Sohbetin Tarihi

Sohbet ve deneme türleri birbirine çok benzer. Bu yüzden sohbetin dünyadaki tarihine bakarken denemenin geçmişini de incelemek gerekir. Deneme ilk olarak Fransa’da Montaigne tarafından ortaya çıkmıştır. Ardından Amerika ve Avrupa’da gelişmeye devam etmiştir. 20. yüzyılda Türk edebiyatına girmiştir. İşte tam bu sıralarda dünyada sohbet türü görülmeye başlamıştır. Dünya üzerinde bu türün önemli temsilcilerinden birkaçını aşağıda sıralayabiliriz:

Ernest Hemingway
Jean Paul Sartre
John Griffifth London
Maksim Gorki
Mihail Aleksandroviç Şolohov

Türk Edebiyatında Sohbetin Tarihi

Türk edebiyatında sohbet türü, Tanzimat Dönemi ile gelişmeye başlayan gazetelerle girmeye başlamıştır. Bu yazı türünün samimiyetinden dolayı birçok yazar, sohbet örnekleri vermiştir. Dergi ve gazetelerin yanı sıra yazarlar, sohbetlerini kitap haline de getirmişlerdir. Bazı sohbet örneği veren Türk edebiyatı yazarları:

Ahmet Rasim
Suut Kemal Yetkin
Şevket Rado
Melih Cevdet Anday
Nurullah Ataç
Refik Halit Karatay
Cenap Şahabettin
Hasan Ali Yücel
Attila İlhan

Fıkra Nedir?

Fıkra, bir yazarın ülke ve toplum sorunlarına dair düşüncelerini yazdığı yazılardır. Konularla alakalı görüşlerin, oldukça akıcı bir şekilde yazıldığı yazı türüdür. Genellikle gazete ve dergi gibi yayınlarda görülür. Bu süreli yayınların belirli bir bölümünde güncel, toplumsal veya siyasi konular hakkında yazarın fikirleri yayımlanır. Yine, fıkra türünün bir diğer ismi de “köşe yazısı”dır.

Fıkra Türünün Özellikleri

Fıkra, her zaman karşılaşılan yazı türlerinden biridir. Yazar, sohbette olduğu gibi bu yazıda da belirli özelliklere dikkat eder. Böylece anlatmak istediğini daha net şekilde açıklayabilir. Fıkra türünün ne tarz özellikler barındırdığını gelin hep birlikte inceleyelim:

Fıkralar, güncel olayları konu alan yazılardır. Bu yüzden yarın paylaşılma gibi bir durum söz konusu değildir.
Yazar, fıkra yazısını yazarken herhangi bir kanıtlama gayesi gütmez. Seçilen konuyu tamamen kendi görüşlerine göre değerlendirir ve yansıtır.
Anlatım, yalın, yoğun ve anlaşılırdır.
Yazar, toplumsal, siyasi veya güncel herhangi bir konuyu seçebilir. Bir diğer deyişle konu kısıtlaması yoktur. Enflasyon, savaş, erozyon, seçimler gibi pek çok konu hakkında görüşünü bildirir.

Fıkra yazarken aşağıdaki konulara dikkat etmek gerekir:

Konu, okuyucunun ilgisini çekmelidir. Günlük olaylardan oluşan okuyucunun duygu düşünce ve zekasını okşayan konulardan seçim yapılmalıdır.
Belirli bir plan yapılmalıdır. Yine, bu plan giriş, gelişme ve sonuç şeklinde ilerlemelidir.
Gerektiği yerde başkasına ait fikirlere de değinilmelidir.
Yazı çok uzun olmamalıdır.

Dünya Edebiyatında Fıkranın Tarihi

Fıkra türü, 17. yüzyılda Fransa’da ortaya çıkmıştır. Bu dönem gazeteciliğin geliştiği bir dönemdir. İlk olarak gazetelerde olaylar ile alakalı bilgiler verilmeye başlanmıştır. Daha sonrasında kişilerin toplumu ilgilendiren konularla ilgili görüşlerini yazması adet haline gelmiştir. Bu sayede fıkra yazarlığı artık belli bir uğraş olup yeni bir tür ortaya çıkmıştır.

Türk Edebiyatında Fıkranın Tarihi

Türk edebiyatına fıkra, gazetenin ortaya çıkmasıyla girmiştir. Ancak bu dönemlerde fıkralar daha çok makale formatındaydı. İlerleyen zamanda gazeteler çoğaldı ve köşe yazıları için bir bölüm açıldı. Böylece yazarlar, toplumu ilgilendiren konularla alakalı görüşlerine yer vermeye başladı. Türk edebiyatında fıkra temsilcileri aşağıdaki gibidir:

Ahmet Rasim
Refik Halit Karay
Falih Rıfkı Atay
Emil Galip Sandalcı
Yusuf Ziya Orta.
Mustafa Ekmekçi
Peyami Safa
Uğur Mumcu

Sohbet ve Fıkra Arasındaki Benzerlikler

Fıkra ve sohbet türü belirli benzerlikler taşımaktadır. Bu benzerlikler:

İki türde de konu kısıtlaması yoktur. Yazar istediği konu hakkında düşüncelerini dile getirebilir.
Sohbet de fıkra da düşünceyi merkeze alan yazılardır. Konunun kanıtlanması için ayrı bir çabaya gerek yoktur.
İki tür de uzun değildir. Kısa ama etkili yazılardır.

Yukarıdaki özellikler fıkra ve sohbetin benzerliklerini oluşturur. İki türde de önemli olan nokta görüşlerin anlatılmasıdır. Okuyucu, her iki yazıda da yazarın ne anlatmak istediğini anlamaya ve konu hakkında düşünmeye teşvik edilir.

Sohbet ve Fıkra Arasındaki Farklar

İki yazı türünün farkı ise şu şekilde incelenebilir:

Sohbet, yani söyleşi türünde yazar karşısında biri varmış gibi davranır. Daha çok konuşma üslubu hakimdir. Fıkrada ise böyle bir durum yoktur. Yazar, sadece düşüncelerini dile getirir.
Sohbet türü genelde her konu üzerine yazılabilir. Politik olabildiği gibi kültürel bir konuda da yazabilir. Ancak fıkra da seçilen konu güncel olmak durumundadır.
Sohbetler fıkralara göre daha kalıcı yazılar olarak bilinir. Fıkralar biraz daha günübirlik yazılardır. Konunun gündemi bittikten sonra fıkranın da ömrü biter.
Fıkra türünde yazar, düşüncelerini anlatarak kamuoyu çalıştırmaya çalışır. Ancak Sohbet türünde böyle bir durum yoktur. Yazar, sadece okuyucuyla konuşur gibi fikirlerini bildirir.

Sohbet ve fıkra türü bazı yönlerden benzerken belirli yönlerden de ayrılır. Ancak her iki tür de uzun zamandır dünya üzerinde etkili yazılardır. Geçmişte gazete ve dergilerde çıkan bu düşünce yazıları tarihin değişmesine neden olmuştur. Bu sayede birçok kapı kapanmış ve yeni kapılar açılmıştır. Fıkra ve sohbet türü, günümüzde de etkili yazı örnekleri arasındadır.