Ekonomi, bir ülkenin geçinebilirlik durumunu belirler. Kimi ülkeler, iyi bir ekonomiye ve sistem içi kurumlara sahipken bazı ülkelerse, sistem için kurumlar ya da ekonomi seviyesi açısından eksiktirler. Yazımız içerisinde Türkiye’den ekonomisi daha iyi ve kötü olan ülkeleri listelemeden önce, ekonomi kavramının ne olduğuna ve ekonominin nasıl iyi ya da kötü olarak belirlenebileceğine değineceğiz.
Ekonomi Nedir?
İnsanların ya da ülkelerin hayatta kalmak adına üretmeleri ve ürettiklerini yaşamlarındaki satın alma gibi alanlara entegre etmelerine ekonomi denir. Ekonomi içerisinde yer alan alt sistemler ise şunlardır:
- Ticaret
- İthalat-İhracat
- Eğitim
- Üretim ve tüketim
- Dağıtım
Ekonominin Ülkeler Üstündeki Etkileri
Ülke ekonomisi, ülkedeki alım gücünü ve hayat kalitesini doğrudan etkilemektedir. Ayrıca alım gücü yüksek olan bir ülke, dış ilişkilerinde daha baskın bir yapıya sahip olur. Bu sebeple, ülkelerin ekonomileri, dünya üstünde ne kadar güç sahibi olduklarından farklı alanlarda becerilerinin artmasına dek birçok etkiye sahiptir. İyi bir ekonomi, yatırımlarınızın artmasını sağlar. Doğru yatırımlar da ülkedeki refah seviyesini artırır.
Ekonominin etkisini daha net şekilde görmek için, etkilenen ve etkileyen iki tarafın mevcut olduğunu söyleyebiliriz. Etkileyen taraf, kendi çıkarlarını düşünebilecek refah seviyesine ulaşmıştır ve diğer taraf için ilham kaynağı olur.
Öte yandan, dominant taraf olabilmek için kendinize fon sağlamanız gerekir. Dünya düzeninde bazı ülkelerin diğerlerinden daha gelişmiş olmasının sebebi de ekonomilerinin iyi olmasıdır. Etkileyen taraf, her zaman iyi bir ekonomiye sahip olanlardır.
Türkiye’nin Ekonomik Durumu
2015 senesinde Türkiye, dünya ekonomi sıralamasında 15. Sırada yer alıyordu. 2021 yılında ise Türkiye, 21. sıraya gerileyerek ilk yirmideki yerini kaybetti. Peki neden geçen 6 sene içerisinde Türkiye’nin ekonomisi geriledi? Bu durumun birçok sebebi mevcut olsa da ilk akla gelen nedenler olarak şunları sayabiliriz:
- Ülkenin dış dünya ile yaşadığı krizler
- Savaş durumları
- Tüketime yönelimin artmış olması
- Eğitim sistemindeki yetersizliklerin giderilmemiş olması
Tüm bu nedenleri incelerken şunu görebiliriz; bütün bu sorunlar, geçtiğimiz senelerde de mevcuttu. Ancak dünya ilerlemeye devam ederken bu sorunları çözmek üzere Türkiye’de anlamlı adımlar atılmadı. Sonuç olarak, Osmanlı’nın kapanma dönemi gibi bizler de olduğumuz yerde sayarak ve kulaklarımızı dış dünyadaki gelişmelere kapatarak tüm dünyanın gerisinde kaldık.
Ekonomisi Türkiye’den Daha İyi Olan Ülkeler
Güncel IMF listesinde, ekonomisi Türkiye’den daha iyi 20 ülke bulunmaktadır. İlk 5 ülkenin sıralamasını yapacak olursak durum şu şekildedir:
- ABD
- Çin
- Japonya
- Almanya
- İngiltere
Bu ülkelerin ortak özelliklerini belirlemek, ekonomik yönden iyi olmalarının sebeplerini ortaya koyacaktır. Özellikle endüstri alanındaki güçleri, ülkelerin en büyük avantajlarıdır. Öte yandan, ülkelere yapılan beyin göçlerinin de bu ülkelerin ekonomi alanında sürekli gelişmelerinin sebepleri arasındadır. Ekonomisi Türkiye’den daha iyi olan ülkelerin güncel sıralaması ise şu şekildedir:
- Hindistan
- Fransa
- İtalya
- Kanada
- Güney Kore
- Rusya
- Avustralya
- Brezilya
- İran
- İspanya
- Meksika
Türkiye Ekonomisindeki Gerilemenin Sebepleri
Türkiye’nin 21. sıraya gerilemesindeki en çok şaşırtan durum, 14. sıraya İran’ın yerleşmiş olmasıdır. İran’ı daha önce yer aldığı 22. sıradan öne çıkartan ve Dünya’nın en iyi ekonomilerinin yer aldığı listede yukarı çıkmasını sağlayan özelliklerine göz atmak gerekirse, sanayileşmenin etkileri olduğu söylenebilir. Bilindiği üzere, ülkenin geçim kaynağı petrol ihracatı üstünden sürmektedir. Ülke içi yaptırımlar ve yüksek işsizlik oranı ise, İran’ın yükselmesinin sebebinin çok iyi bir ekonomiye sahip olmasından kaynaklı olmadığını gösterir.
Ülkelerin mevcut para birimleri ve Dolar ile Euro’dan etkilenme durumları, gerilemelerindeki en büyük faktörlerden biridir. Örneğin, 2015 senesinde, listede yer alan Arjantin ve Meksika’nın gerilemiş olmasının sebepleri de Türkiye ile benzerdir.
Öte yandan, 2015 ve 2021 liste karşılaştırmasında, ilk 20’den anlamlı şekilde gerileyen tek ülkenin Türkiye olduğu görülmektedir. İşsizlik sorununun artmasının bunda büyük etkisi bulunmaktadır. Türkiye’den yapılan ilticalar ve beyin göçleri, mülteci krizleri, artan Orta-Doğu krizleri ile birlikte, ülke ekonomisi gittikçe gerilemiş durumdadır.
Türkiye’den ekonomisi daha iyi ve kötü olan ülkeler hakkında bilgi edindikten sonra Türk Lirası Ne Zaman Değer Kazanacak? başlıklı yazımıza da göz atabilirsiniz.
Ekonomisi Türkiye’den Kötü Olan Ülkeler
Türkiye’den daha kötü ekonomiye sahip olan ülkelerden İran’ı elediğimizde, ilk sıralarda Tayvan, Polonya ve İsveç yer almaktadır. Listenin geri kalan 10 ismi ise şu şekildedir:
- Belçika
- Tayland
- İrlanda
- Avusturya
- Nijerya
- İsrail
- Arjantin
- Norveç
- Güney Afrika
- Birleşik Arap Emirlikleri
Dolar artışının TL değer kaybında etkisi büyüktür. Başka ülkeler tarafından yapılan yaptırımların da ekonomiyi düzeltme konusunda yetersiz olduğu görülmektedir.
Türkiye Dolardan Neden Etkileniyor?
Ülke içerisinde satılan ürünlerin birçoğu yurt dışından ülkeye getirtilmektedir. Özellikle fabrikasyon ve endüstriyel ürünlerin neredeyse hiçbiri yerli malı değildir. İnsanların üretimlerini devam ettirmesi için fiyatları artırması gerekmekte ve artan fiyatlar, ülke içinde geçinmeyi zorlaştırmaktadır. Sonuç olarak, dolardan doğrudan etkilenen ürünlerin yanı sıra etkilenmeyenlerin de fiyatı artış göstermektedir.
Türkiye’nin Ekonomik Gerilemesinin Sebebi Nedir?
Tıpkı Türkiye gibi dış ülkeler de dolardan etkilenmiştir. Ancak Türkiye’nin ekonomik düşüşü çok daha belirgin bir seyir izlemiştir. Bunun sebebi, tam olarak geçmişte Türkiye’nin ekonomisinin büyüme sebebidir. Mali açıklar yolu ile büyümeye giden ülke, dolardan daha fazla etkilenmiştir. Dolayısı ile TL, dolar karşısında daha fazla değer kaybetme eğilimindedir. Mali açıklardan kast edilen ise sürdürülemez yollar ile büyümeye gidilmiş olmasıdır.
Örneğin, endüstri alanında kendi ürettiği ürünler sayesinde ekonomisini büyüten bir ülke, iyi ya da kötü olan ekonomisini aynı seviyede tutmayı başarabilecektir. Türkiye için ise büyüme enflasyonlar ile gerçekleşmiştir. Geçtiğimiz 2022 Mart ayında %5,46 oranında artış gösteren enflasyon, yıllık bazda %61,14 seviyesine yükselmiştir.
Türkiye’nin gerçek bir ekonomi kaynağı bulması içinse uzun seneler gerekmektedir. Sonuç olarak, eksikliklerini görmezden gelenler, her daim düşüşte olmaya devam edecek ve tutunacak bir alan bulamayacaklardır. Yükselişe geçmek için Türkiye’nin çağa ayak uydurmak konusunda daha fazla çabalaması gerekmektedir.