Ateşten Gömlek özeti, Kurtuluş Savaşı’nda yaşamış insan gruplarının milli duyguları arasındaki ilişkileri anlatır. Bu insanların sevgilerini, kıskançlıklarını ve tutkularını aktarır. Eser, Kurtuluş Savaşı’nı ve o dönemde insanların hissettikleri milli mücadele duygusunu konu almaktadır.
Halide Edib Adıvar’ın Kurtuluş Savaşı’nı anlattığı önemli eserlerinden biridir. 1922 yılında yayımlanan eser, “İkdam” gazetesinde yayımlanmaya başlamıştır.
Yakup Kadri’nin “Ateşten Gömlek isimli bir kitap yazacağım.” demesi üzerine “Ben de bu isimde bir eser yazacağım.” diyen Halide Edib, Yakup Kadri’ye bunun için hem teşekkür etmiş hem de özür dilemiştir.
Ateşten Gömlek romanı, Kurtuluş Savaşı için yazılmış ilk eserdir. Kitabın içeriği ve savaş mücadelesine destek olan tutumu ile çok değerli eserlerden biridir. Romanı en iyi şekilde açıklamak için Ateşten Gömlek özeti uzun şekilde anlatılmalıdır.
Milli Mücadele’yi ve mücadele aşamalarını, Ayşe ve yakınlarına yönelik anlatır. Kurtuluş Savaşı ve kahramanlar arasındaki olayları konu alan eserin özetine gelin, birlikte bakalım.
Ateşten Gömlek Kitap Özeti
Romanda yaşanan olaylar Peyami’nin notlarında anlatılanlardır. Peyami, varlıklı bir ailenin oğludur. Peyami’nin I. Dünya Savaşı’nda yaralanan arkadaşı Cemal, Peyami’yi İhsan’la tanıştırır. Bu üç genç bazen toplanır ve memleketin gidişatı hakkında konuşurlar.
Cemal’in Ayşe adında bir kız kardeşi vardır. Ayşe, Peyami ile evlendirilmek istenir ve İstanbul’a çağırılır. Peyami, Ayşe ile evlenmek istemeyince Ayşe’nin gururuna dokunur ve Mukbil Bey isminde bir akrabası ile evlenir.
1919 yılında İzmir, Yunanlılar tarafından işgal edilir. İşgal sırasından birçok insan katledilir. Katledilen insanların arasında Ayşe’nin kocası ve oğlu da bulunmaktadır. Oğlu ve kocasını kaybeden Ayşe bir aile yardımıyla İstanbul’a Cemal, Peyami ve İhsan’ın yanına gelir. İhsan, ilk görüşte Ayşe’den etkilenir.
Halk ülkenin işgaline karşıdır. Bu durumu protesto etmek için miting yapılır. Sultanahmet meydanında yapılan büyük miting sonrasında İhsan ve Cemal, Anadolu’ya geçer. Ayrıca miting esnasında Ayşe duygulanıp ağlar. Bu tepkisinden dolayı Peyami, Ayşe’den etkilenmeye başlar. Ayrıca bu esnada Peyami tifo ile mücadele etmektedir.
Milli Mücadele ve Aşk Üçgenleri
Peyami, Ayşe’nin dikkatini çekmek için Milli Mücadeleye katılmak ister. Savaşabilmek için Mehmet Çavuş’tan silah dersi alır. Bu süreçte Eskişehir’de tüm ailesi katledilen Kezban ile karşılaşırlar. Kezban İhsan’a aşık olur. Kezban’a ise Mehmet Çavuş tutulmuştur.
Mehmet Çavuş, düşman safına geçerek Peyami’yi yaralar ve Kezban’ı kaçırır. Sonrasında Mehmet Çavuş İhsan’a pusu kurar. Ancak Kezban’ın durumu İhsan’ın arkadaşlarına anlatmasıyla, İhsan kurtulur. Mehmet Çavuş ise idam edilir.
Mücadele sırasında herkes birbirinden uzak düşer. Peyami, tercümanlık için Milli Müdafaa’da görev alır. Ayşe de hemşire olarak Eskişehir’e gider. Peyami de İhsan da Ayşe’ye aşıktır. Bu aşk onlar için adeta ateşten bir gömlektir.
İhsan Metristepe’de göğsünden vurulur. Hemşire olduğu için İhsan’ın tedavisine Ayşe bakar. İhsan bu süreçte Ayşe’ye aşık olduğunu söyler. Ancak Ayşe kabul etmez. Bu olaysan sonra Ankara’ya giden İhsan, ailesi tarafından bir akraba kızıyla evlendirilmek istenir. Fakat İhsan bu evliliği istemez. Tekrar cepheye dönmek için hazırlanan İhsan, trene binmeden durumu kıza anlatır ve öperek veda eder. Bu esnada Ayşe, İhsan’ın kızı öptüğünü görür ve aşkından vazgeçer.
Beklenmedik Son
İhsan savaşta vurulur. Peyami’nin kucağında can verir. İhsan’ın şehit olduğu haberini alan Ayşe cepheye koşar ve top mermisiyle şehit olur. Peyami, Ayşe ve İhsan’ı yan yana gömdürür. Ayrıca aynı savaşta Ayşe’nin kardeşi de şehit olmuştur. Peyami, Ayşe’nin İzmir’e ilk girenin aşık olacağını düşünmesinden dolayı İzmir’e gitmek ister.
Peyami’nin notları burada sona ermektedir. Peyami savaşta bacaklarını kaybeder ve beynine bir kurşun girer. Doktorlar, Peyami’nin beynine giren kurşunun etkisiyle hayali karakterleri yazdığını düşünür. Çünkü ordu kayıtlarında yazılan hiçbir isim yer almamaktadır.
Ateşten Gömlek Kitap Karakterleri
Ateşten Gömlek karakterleri bakımından zengin bir romandır. Eserde yer alan karakterlere birlikte göz atalım.
- Peyami: Varlıklı bir ailede büyüyen Peyami, duygusal bir karakterdir. İlk başta evlenmek istemediği Ayşe’ye, yaşananlar sonrasında aşık olur. Bu aşk onu Milli Mücadele’ye sürükler. Züppe bir karakter olarak başlayan Peyami, kitabının sonunda vatansever bir kimliğe bürünmüştür.
- Ayşe: Ateşten Gömlek eseri, ilk bakışta Peyami’nin üzerine kurulu gibi gözükse de Ayşe’nin üzerine kuruludur. Hırslı, mütevazi ve vatansever bir kadın olan Ayşe, herkesi kendine hayran bırakacak bir görünüme sahiptir. Eşi ve oğlunu kaybeden Ayşe, yaşadıklarının ağırlığı yanında kendini vatanına faydalı biri olmaya adamıştır. Milli Mücadele’ye destek olmak için hemşirelik yapmış, sonrasında ise Sakarya Muharebesi’nde şehit olmuştur.
- İhsan: Peyami’nin en yakın arkadaşıdır. Aynı zamanda Ayşe’ye vurulmuştur. Kurtuluş Savaşı’nda yer alarak Milli Mücadele’yi destekler. Sakarya Muharebesinde şehit olur.
- Cemal: Kendini Milli Mücadele’ye adamış bir subaydır. Milli Mücadele’nin yeni başladığı bir yılda bile Cumhuriyet fikirleri vardı.
- Mehmet Çavuş: Rumeli’de çetelerle savaşmıştır. Padişah’tan nefret ettiği için Milli Mücadele’ye katılır. Kezban’a aşık olur ve Kezban’ı kaçırır. Kezban’ın İhsan’a olan aşkını sindiremeyince Milli Mücadele’yi bırakır ve saf değiştirir. İhsan’a tuzak kurar. Ancak kurduğu tuzak Kezban tarafından bozulur. İhsan ve arkadaşları tarafından yakalanır ve asılır.
- Kezban: Yeşil gözlü, güzel bir köylü kızıdır. Ailesi ve akrabaları Rumlar tarafından katledilmiştir. İhsan’a olan sevgisinden dolayı Milli Mücadele’ye katılır. Ayşe’yi çok kıskanıyordur. O kadar fedakârdır ki İhsan’a yardım etmek için hayatını riske atar.
Eserin karakterleri, çok iyi bir şekilde betimlenmiş ve yıllarca akıllarda yer etmiştir.
Ateşten Gömlek Eser Açıklaması
Ateşten Gömlek konusu bakımından, Birinci Dünya SavaşI sonu ve Kuvâ-yi Milliye dönemini içermektedir. Roman, mekan bakımından çok zengindir.
Roman, İstanbul, Sultanahmet Meydanı, İzmir, Adapazarı, Eskişehir, Ankara ve Anadolu’nun belirli bölgelerinde geçiyor. Romanın iç mekânına gelince, Şişli’nin evi, hastane odaları ve otel odalarından örnekler verilebilir.
Ateşten Gömlek, diyalogların her satırında özgürlük mücadelesini gözler önüne sererken, duyguları da aktarmıştır. Vatan sevgisiyle atan bir kalbin, aynı anda aşık olduklarında yaşadığı tüm bunalımlar büyük bir ustalıkla okuyucuya aktarılmaktadır. Ancak karakterler kendi içinde ve diğer karakterler içinde yaşanan çatışmalar gerçekçi sunulmuştur. Bununla birlikte Ayşe karakterinin oğlu ve eşinin ölümün etkisi olan duygusal çöküntüden çok vatan sevgisi ön plandadır.
Yakup Kadri, Ateşten Gömlek adını öncelikle kendi eseri için düşünmüştür. Ancak Halide Edib bu ismi çok beğenmiş ve o zamanın Anadolu’sunun durumuna tam olarak uyduğunu düşünmüştür. Bu nedenle romanına Ateşten Gömlek adının verilmesi için Yakup Kadri’ye mektup yazarak izin istemiştir. Daha sonra bu mektubu romanının ön sayfasına koymuştur.
Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun önemli eseri Kiralık Konak hakkında detaylar için Kiralık Konak Kitap Özeti, İncelemesi ve Karakter Analizi yazımızı inceleyebilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular
[toggle title=”Ateşten Gömlek Eseri Ne Anlatmak İstiyor?” state=”open”] Kurtuluş Savaş sürecini aşk ve vatan sevgisi bakımından anlatılmak istenmiştir. Halide Edib Adıvar, roman karakterlerinin yaşadığı her zorluğu içtenlikle aktarmıştır.[/toggle]
[toggle title=”Ateşten Gömlek Kaç Sayfa?” state=”close”] Ateşten Gömlek kaç sayfa sorusunun net cevabı olmayabilir. Çok fark etmese de cilt tipine göre değişebilir. 33. Baskısı 253 sayfadan oluşmaktadır.[/toggle]
[toggle title=”Ateşten Gömlek Eseri Neden Önemlidir?” state=”close”] Türk edebiyatında, Kurtuluş Savaşı’nı anlatan ilk eser olduğu için önemli bir eserdir.[/toggle]