Her devlet kendi politikaları çerçevesinde kuraklık önlemleri almaya çalışmış, bu konudaki bilimsel araştırmalar için de belli bütçeler ayırmıştır. Kuraklık sorununu kökünden çözecek en tipik yöntem, yağmur oluşumunu sağlamaktır kuşkusuz. Peki yağmur yağması için neler yapılabilir? Bunun anahtarı modern teknolojinin nimetlerinden faydalanarak hava modifikasyonunu kontrol altında tutmaktır. Bulut tohumlama yöntemi bu kapsamda bilinen uygulamalardan biridir.
Gıda anlamında kuraklığın getirdiği olumsuz etkilerin yanında elde edilen gıdanın kötü kullanımı sebebiyle de global anlamda açlık gibi problemler açığa çıkmaktadır. Gıda israfı ile ilgili ” Gıda İsrafı Global Ölçekte Eşitsizlik Yaratıyor! ” isimli yazımıza göz atabilirsiniz.
Bulut Tohumlama Yöntemi Suni Yağmuru Arttırır mı?
Suni yağmur nedir nasıl oluşur sorularına cevap niteliğinde olan bulut tohumlama yöntemi, günümüzdeki en etkin uygulamalardandır. Fakat yağış oranının düşük olduğu ve orta yağışlı bölgelerde, mevsimsel faktörler de gözetildiğinde önemli bir etkiye sahip değildir. Bilakis Afrika kıtasındaki ülkelerde su sorunu çözüleceğinden kuralık minimalize edilecek ve açlık problemi ortadan kalkacaktı. Tekniğin doğru kullanılmaması durumunda yağış miktarı azalabilmektedir. Yapılan bazı araştırmalara göre bulut tohumlama yönteminde tüm şartların optimum seviyede sağlanmasıyla %5-20 dolaylarında başarı sağlamak mümkündür.
Bulut tohumlama yöntemi birçok değişken üzerinde şekillenir. Düşünüldüğünden daha komplike bir işlem olan bu yöntem ile ilgili “Hava Modifikasyon İşlemlerinde Yapay Yağış Tekniği” isimli yazıdan ayrıntılı bilgi elde edebilirsiniz.
Bulut Tohumlama Yöntemi Nedir?
Bulut tohumlama, insan müdahalesi ile hava modifikasyonu üzerinde değişiklik yapılarak suni yağmur yağdırmayı amaç edinen meteorolojik bir
uygulamadır. Yöntemin temel prensibi yağışa uygun sıcaklıklarda olan bulutları tespit ederek yoğunlaşma olayını sağlamak üzerine kuruludur. Bulut tohumlama yöntemiyle ilgili bilinen yaygın yanılgılardan birisi de yöntemin tohumlama bulutu oluşturduğu yönündedir. Fakat yöntemin sağladığı hizmet, yoğunlaşma çekirdeği olarak bilinen maddelerin (AgI gibi) doğru miktarlarda, doğru zamanda ilgili bulutun verimli noktalarına ulaştırmasıdır.
Yapay Yağmur Deneyi Tarihsel Gelişimi
1940’lı yıllarda adını ilk kez duyacağımız yapay yağmur deneyi, kimyager Irving Langmuir ve Vincent Joseph Schaefer’ın Berkshire Dağları çevresinde kuru buz kullanmasıyla başlamıştır. 40’lı yılların sonuna gelindiğinde Bernard Vonnegut isimli atmosfer bilimcisi gümüş iyodür (AgI) bileşiğini kullanarak bulut tohumlama yöntemini daha etkin bir şekilde sağlayarak, geliştirmiştir. Hatta günümüzde de gümüş iyodür sıklıkla kullanılmaktadır çünkü kristal oluşumunda en etkili olan bileşiktir. 1960’lı yıllardan günümüze kadar ise ABD tarafından geliştirilmeye devam edilmiştir. Bu yöntem Türkiye’de ilk kez 1990 yılında İSKİ tarafından İstanbul’da yağmur bombası şeklinde kullanıldı.
Bulut Tohumlama Deneyi İçin Önemli Faktörler
Bulut tohumlama deneyi yapabilmek için değişken hava parametrelerinin optimum koşullarda olması önemlidir. Rüzgar profili, havanın yukarıya yükselme hızı, çekirdek konsantrasyonu gibi birçok faktör etkilidir. Fakat iyi bir sonuç elde edebilmesi için en önemli faktör bulutun soğuk olmasıdır. Bunu sağlayacak yegane madde de buz krsitalleridir. Gümüş iyodür, amonyum nitrat ya da kadmiyum iyodürün bulutlara püskürtülmesiyle oluşturulan kristaller bulut partiküllerinin büyümesini sağlar ve bulutun bir kısmının soğumasına yardımcı olur. Bu yöntemde etkin olan bir diğer faktörde yağış tahminidir. Yağış tahmini yapılabilen bulut sistemlerinde suni yağmur elde etme yöntemlerinden en verimli şekilde yararlanılabilir. Bunlar; kümülüform bulutlar, orografik bulutlar ve stratirform bulutların bulunduğu sistemlerdir. Yağış tahmini yapılması üzerine tüm şartlar sağlandığında tohumlama işlemi yapılabilir. İşlemin yapılmasından 15 dakika ya da birkaç saat sonra yağmur yağabilir.
Bulut Tohumlama Yöntemi Nasıl Yapılır?
Günümüz şartlarında bulut tohumlama yöntemi, havadan ve yerden olmak üzere iki şekilde yapılabilmektedir. Havadan uçaklar yardımıyla ile yerden ise oluşturulan yer tohumlama sistemleri ve yer roket sistemleri yardımıyla sağlanır. Uçak ile suni yoğunlaşma çekirdekleri bulutun; tepesinden içine ya da tabanından yukarıya doğru akımlarla içine bırakılabilir.
Bulut tohumlama yönteminden verimli bir geri dönüş alabilmek için çekirdek görevi gören maddelerin, bulutta uygun noktalara ulaşması büyük bir önem taşımaktadır. Yöntemler kıyaslandığında uygun bulutu konumsal açıdan tespit etmenin handikapı yer tohumlama sistemlerinde daha fazladır. Fakat diğer bir yerden tohumlama yöntemi olan yer roket sistemleri bu konuda daha etkindir. Roket sistemlerinin handikapı ise maliyetidir. Uçak kullanımında da birtakım dezavantajlar mevcuttur. Bunlardan biri hava trafiğinin yoğun olduğu bölgelerde havalimanlarındaki kulelerden izin alma sorunudur.