Dede Korkut karakterleri hakkında merak edilen her şey bu yazımızda sizlerle buluşuyor! Türk edebiyatının en nadide eseri Kitâb-ı Dedem Korkut Alâ Lisan-ı Tâife-i Oğuzân ya da bilinen adıyla Dede Korkut, karakterleriyle de ön plana çıkmaktadır. 12 Dresden, 6 da vatikan yazmasıyla Dede Korkut hikayeleri hem Türk örf ve adetlerini yıllar öncesinden bizlerin önüne sermesinde hem de dönemde yaşanan tarihi gelişmeleri bize aktarmada önemli bir rol oynamaktadır.
Türk Örf ve Âdetinde Dede Korkut Karakterleri
Dede korkut, öncelikle sözlü kültürün daha sonra da yazılı kültürün bir ürünü olarak tarih sahnesine adımını atmıştır. 14. Yüzyılın başlarından 15. yüzyılın sonları gibi kaleme alınan eserin ilk ortaya çıkışı, çok daha eskidir. Dede Korkut hikayelerinin tam olarak ne zaman dilden dile aktarıldığı bilinmese de İslamiyet sonrası Türk edebiyatının geçiş dönemi eserlerinden biri olarak görülmüştür.
Halk edebiyatının kıymetli taşlarından biri olan Dede Korkut, destansı Oğuz hikayelerinin birer mecmuasıdır. Oğuzların eski yurdu Seyhun nehri civarlarında yaşadığı bilinen Dede Korkut ve etrafındaki Oğuz boylarının hikayeleri metinde anlatılmaktadır. Dedem Korkut Alâ Lisan-ı Tâife-i Oğuzân, Türk annesi, kültürü, yaşam tarzı ve daha birçok konuda derin bilgiler içermektedir.
Her bir nüshada bulunan Dede Korkut karakterleri, daha çok tipleme olarak karşımıza çıkar. İyi ve kötü, net bir şekilde saflara ayrılırken gri yoktur. Ayrıca İslamiyet’i yeni kabul etmiş Oğuz boylarının hikayeleri anlatıldığı için dini unsurların göze çarpması da kaçınılmazdır.
Dede Korkut’ta Bamsı Beyrek
Dede Korkut kahramanları sıralandığında ilk akla gelen isim Bamsı Beyrek’tir. Bamsı Beyrek, Bay Büre’nin Oğlu Bamsı Beyrek hikayesinin başkarakteridir. Oğuzların en iyi at sürenlerinden, ok atanlarından ve savaşlarından birisidir. Babası Bay Büre’dir. Sevdiğinin ismi ise Banu Çiçek’tir.
Bamsı Beyrek, 14- 15. yüzyıl Türk edebiyatının ideal erkek tiplemelerinden sayılmaktadır. Pek çok filme ve diziye konu olmuş bir karakterdir. Dede Korkut öyküleri hariç Bamsı, bazı Altay masallarında da adı geçmektedir. Bununla beraber şu efsanelerde de adı bahsedilmektedir;
- Azerbaycan efsaneleri
- Altay destanları
- Türk öyküleri, masalları
Bay Büre’nin Oğlu Bamsı Beyrek hikayesinden hariç Salur Kazan hikayesinde de Bamsı’dan bahsedilmektedir.
Dede Korkut’ta Bayındır Han
Hanlar Hanı Bayındır Han! Dede Korkut hikayeleri içinde şüphesiz en güçlü karakterlerden bir tanesidir. Adı, pek çok efsanede de geçmektedir. Bayındır Han, Korkut Ata öykülerinde Oğuzların başı olarak karşımıza çıkar. Oğuz beylerinin baş eğdiği, korktuğu ve gücüyle titrediği isimdir kendisi.
Bayındır Han, halkının iyiliğini her şeyden önce düşünür. Her sene halkı için büyük şölenler düzenler. Kımızlar içilir, etler yenir. Gün gün edilir. 40 gün 40 gece davullar dövülür. Türk edebiyatında Bayındır Han, liderliği temsil etmektedir.
Dede Korkut’ta Salur Kazan
Bunca karakterin arasında en güçlüsünü seçmekte zorlanıyorsanız, Salur Kazan’dan daha bahsetmemişiz demektir. Salur Kazan, Dede korkut karakterleri sıralandığında gücüyle yeri inleten bir kişilik olarak karşımıza çıkar. Oğuzeli’nde hâkim boy Salurlar’ın beyidir kendisi. Oğuzların saygın beyi olmakla beraber Salur Kazan, hem Üç Okların yani İç Oğuz’ların hem de Dış Oğuzlarının beyidir.
Salur Kazan, sadece Dede Korkut hikayelerinde değil Kaşgarlı Mahmud’un yazmış olduğu ölümsüz eser, Divanü Lugati’t Türk’ünde de adı geçmektedir. Dede Korkut öykülerinde yiğitliği ve Oğuzlar’a barış getirmesiyle bilinen Salur Kazan’ın en büyük özelliği bu değildir. Salur Kazan, Türk örf ve adetinde kadına verilen değer ve önemin de birer temsilidir.
Karısını her şeyden çok seven Salur Kazan, annesine de aynı sevgiyi ve saygıyı beslemektedir. Tüm bunlarla beraber Salur Kazan, Türk’lerdeki kadının değerini ifade eden bir kişiliktir. Bayındır Han’ın kızı olan müstakbel eşi Burla Hatun’a ait ayrı bir destan bile yer alır. Bu destanda kadınlar at koşar, ok atar erkeklerin yanında savaşır.
Korkut Ata
Dede korkut hikayeleri ismine hasıl olan bir zattır Korkut Ata! Şaman olduğu düşünülen Dede Korkut İslamiyet’in ilk dönemlerinde müslüman olan Türk’lerin en bilgeleriydi. Boyda en yaşlısı olduğu da düşünülen Korkut Ata’ya büyük bir saygı ve hürmet vardı. Öyle ki isimler Dede Korkut’tan alınır, düğümler onda çözülür. Boy boylar soy soylar, kızları erkeklere kendisi isterdi. Türk dünyasının ve edebiyatının görmüş olduğu sembollerden birisidir.
Milli ve dini duyarlılıkları yansıtan hikayeler yazımız da ilginizi çekebilir.