Dolar ve Euro artışından kaynaklı geçim derdine düşen milyonlarca vatandaş, döviz kurundaki güncel değerlerle dün güne güzel başladı. Döviz kurundaki önlemeyen bu artış, günlük hayatı oldukça zorlamıştı. Nitekim bugünkü değerlerle birlikte dolar 18,48₺’yi görmüşken Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kabine toplantısının ardından 13,49₺’ye, Euro ise 15,20₺’ye kadar geriledi. Bunun yanı sıra gram altında 1023₺’den 805₺’ye kadar geriledi. Peki her şey bu kadar kötü giderken, birden bire dolar euro neden düştü? Uzmanların görüşleriyle birlikte konuyu hep birlikte irdeleyelim.
Kabine Toplantısının Ardından Düşüş Yaşandı
Erdoğan kabine toplantısında verilen kararlara çeşitli düzenlemelere gidileceğini işaret etti:
“Türk lirası bulunan mevduat hesaplarına yapılması planlanan faiz ödemesiyle, döviz üzerinden oluşacak kar oranının tamamıyla yakalanacağını, bu sayede mevduat hesabı olan vatandaşın aynı kazancı lira üzerinden de elde edebileceğini” dile getirdi. Aynı zamanda “kazancın stopaj vergisinden muaf olacağını” açıkladı.
“Şu anda yastık altında 5 bin ton altın olduğunu” ifade eden Erdoğan, ”bu altınların piyasaya dahil edilmesi için yeni stratejiler geliştireceğini” söyledi.
Son olarak yapılacak faiz indirimiyle birlikte, enflasyon oranının da normal seviyelere düşeceğini belirtti.
Uzmanların Yorumları Ne?
Dolar euro neden düştü? Bu düşüşle birlikte Türk lirası değer kazanacak mı yoksa geçici bir düşüş mü? Vatandaşların gündeminden düşmeyen sorulara uzmanlar cevap verdi.
Özgür Demirtaş: Örtülü Mevduat Faizi ve Ekstra Enflasyon
Prof. Dr. Özgür Demirtaş Twitter hesabı üzerinden güncel döviz kuru hakkındaki görüşlerini paylaştı:
“Birincil ve ikincil piyasa kavramları, finansta ürünleri ifade etmektedir. Birincil piyasa; mevduat, emtia ve hisse vb. iken, ikincil piyasa türev ürünleridir. Bu ürünlerin arasında en bilinen kuşkusuz ki, opsiyonlardır.
Finansta alım ve satım olmak üzere iki farklı opsiyon türü bulunmaktadır. Kısa bir örnek vermek gerekirse, siz Dolar/TL alabilirken alma hakkını da alabilirsiniz. Bu ne demek? Dolar/TL 4 lirayken, Dolar/TL’yi 7 lira üzerinden alabilirsiniz. Yani Dolar/TL 9 liraya çıkarsa, siz dolar 7 TL üzerinden alabilirsiniz.
Alım opsiyonunu alabilir bunun yanı sıra başkasına da satabilmeniz mümkündür. Bu da finansta çıplak opsiyon olarak ifade edilir.
Yapılan açıklamalarla birlikte benim çıkarımım şu oldu: Türk lirası mevduat hesabı sahibine aynı zamanda dolar alım opsiyonu da satılmış olacak. Yani 150 TL’lik (10 dolar) bir mevduat hesabına sahip biri doları 15 liradan alım opsiyonuna da sahip olabilecek. Öyle ki ilerleyen dönemlerde doların 19 TL olması durumunda arada kalan 4 TL’lik fark mevduat hesabının sahibine verilecek.
Bu temelinde bir ekstra bir faiz artışıdır. Bir noktada örtülü mevduat faizi olarak değerlendirilebilir. Bugünkü doların düşüşünün nedeni de bu faiz. Gündeme gelecek bir diğer konu bu farkın ödeme kaynağının neresi olacağı? Eğer bu sorun da yeni para basımı ile çözüme kavuşturulacaksa, bu da ekstra enflasyon sorunun açığa çıkacağına işaret.
70’lerde de benzer çözüm yollarına gidildiğini biliyorum. Türkiye adına hayırlısının olmasını diliyorum. Başka bir yorum yapmayı istemiyorum.”
Mafhi Eğilmez: Bunun Adı Dolaylı Faiz Artırımı
Erdoğan’ın sözlerinin ardından sonra Ekonomist Mafhi Eğilmez’de Twitter hesabı üzerinde şu yorumlarda bulundu: “Mevcut kur %40 oranında artmış, faiz oranı %14 iken aradaki %26 ise mevduat hesabı sahibine ödenecek. Ancak bunun adı faiz olmayacak. Gerçekten entresan.”
Murat Kubilay: Enflasyon Rekoru Görebilir
Sözcü Gazetesi’nden Emre Deveci’ye konuşan Dr. Murat Kubilay güncel durumu şu şekilde değerlendirdi: “Halihazırda uygulanan ekonomik politikalar dövize olan talebin artmasına neden oluyor. Bu da dövizin artmasına ve yastık altı yatırımların gündeme gelmesi demek. Bunların neticesinde de yüksek enflasyon ve finansal sistemin zede alması söz konusu.
Dövize tekabül etmeyen ancak döviz gibi getiri sağlayan düzenlemelerin yapılacağı gündemde. Bu sayede uluslararası anlamda karşılığı olan banknotların yerine, sadece Türkiye’de geçerliliği olan döviz ayarında getirisi olan bir araç sunuluyor.
An itibariyle nasıl bir sözleşme olacağı kesin olmamakla beraber, tahminimce TL mevduatının sağladığı getiriye dövizin sağladığı getiri eklenecek. Doların artması durumunda ise bankaların üzerine büyük bir yük binecek ve bu yükün önemli bir kısmını da hazine üstlenecek.”
“Dövize olan talep sürmeye devam ederse, bu mevduat hesapları için ödenecek faiz oranı artar. Bu noktada devletin bütçesi sarsılır ve faizin ödenebilmesi adına yeni liralar piyasaya sürülür. Liranın artışıyla da elbette ki, enflasyon patlar.”
Uzmanların görüşleri felaket çanlarının çalması noktasında gerçekten endişe verici. İlerleyen zamanlarda yeni düzenlenmelerin uygulamaya koyulduğu takdirde, nasıl avantajlar ve dezavantajlar sağlayacağını hep beraber göreceğiz.
Her şeyin ta en başına dönmek gerekirse şu soruya yanıt vermek gerek: Türk lirası neden değer kaybetti?