LGBT nedir? Bu sorunun cevabı en basit tanımıyla şöyle verilebilir; lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender bireylerin ortak çıkarları, problemleri ve amaçları için birleşmelerini ifade eden topluluktur. LGBT kelimesi, ilk olarak 1900’lü yıllarda kullanılmış. Sonrasında eşcinsel haklara dair verilen mücadelede kullanılan çatı bir kelime olmuştur. Ancak ilerleyen zamanlarda LGBT hareketi, “eşcinsel” kavramının travesti, transseksüel ve biseksüel bireyleri kapsamaması nedeniyle çatı kelime sayılmaktan vazgeçilmiştir. Yurt dışında bugün hala kimi örgütler interseksüelleri temsil etmesi amacıyla “I” veya kuirleri (queer) temsil etmesi amacıyla Q harflerini eklemektedirler. Bu yüzden çoğu zaman LGBTIQ olarak kullanımını da görmek mümkündür.
LGBT Tanımlamalar
Belirtildiği üzere LGBT; lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender terimlerinin baş harfleri alınarak oluşturulmuş bir kısaltmadır. Bu terimlerin her biri bir cinsel yönelimi ifade etmektedir. Bu terimlerin şu şekillerde tanımlamak mümkündür:
- Lezbiyen: Bir kadın ve bir başka kadın arasındaki ilişki, aşk ve/veya seks.
- Gey: Bir erkek ve bir başka erkek arasındaki ikişki, aşk ve/veya seks.
- Biseksüel: Biseksüel erkek, biseksüel kadın ve diğer cinsel yönelimdeki bireyler arasındaki ilişki, aşk ve/veya seks.
- Transgender (Transseksüellik, Travestilik, İnterseksüellik): Trans kadın veya trans erkek ile diğer cinsel yönelimdeki bireyler arasındaki ilişki, aşk ve/veya seks.
Cinsel Yönelim Nedir?
Cinsel yönelim, bireylerin karşı cinsiyete, hemcinslerine ya da cinsiyete ya da birden çok cinsiyete karşı duygusal/cinsel çekim (ya da her ikisi birden) hissettiren kalıcı ve kişisel bir nitelik olarak tanımlanabilmektedir. Bu çekimler genel itibariyle;
- Karşıcinsellik/heteroseksüellik
- Eşcinsellik/homoseksüellik
- Biseksüellik şeklinde ayrılabilmektedir.
Bunlara ek olarak bir de aseksüellik vardır. Aseksüellik ise duygusal veya cinsel çekimin olmaması durumu olarak tanımlanmaktadır. Ancak cinsel yönelimler bunlarla sınırlı değildir. İnsanlar panseksüel, poliseksüel olabildikleri gibi bunlardan hiçbiri de olmayabilirler.
Cinsel yönelim kavramı, günümüzde hala kimi insanlar tarafından cinsel tercih veya cinsel seçim sözcüklerinin yerine kullanılmaktadır ancak bu oldukça yanlış bir kullanımdır. Bunun nedeni ise cinsel yönelimin bir tercih, bir seçim olmamasından kaynaklanmaktadır. Pek çok insan günümüzde, cinsel yönelimin bir seçim olduğunu ve dolayısıyla değiştirilebilir olduğunu düşünmektedir. Oldukça sıkıntılı olan bu yaklaşım, tümüyle yanlıştır. Bireylerin cinsel yönelimleri bir tercih olmadığı gibi bir hastalık olarak da kabul edilemez. Buna bağlı olarak tedavi edilmesi ya da iyileştirilmesi söz konusu olamaz.
Cinsel Kimlik ile Cinsel Yönelim Arasındaki Farklar Nelerdir?
Cinsel kimlik, bireyin kendisini hangi cinsiyet ile tanımladığı ile ilgili bir konudur. Yani bireyin cinsel kimliğini belirtirken “ben bir kadınım, ben bir erkeğim” demesidir. Buna göre cinsel yönelim ise kişinin duygusal veya cinsel çekim hissettiği cinsiyetle alakalı bir konudur. Örneğin bireyler hemcinslerine, karşı cinse veya her ikisine çekim hissediyor olabilir.
Toplumsal Cinsiyet Nedir?
Toplumsal cinsiyet; bireyin doğmuş olduğu cinsiyete ilişkin bilgiyle toplum tarafından gelen beklentileri ve bireye biçilen konumu ifade etmektedir. Bireyler, toplumsal cinsiyet kurallarını ilk olarak ailede öğrenirler. Sonrasında okulda, iş hayatında, arkadaş çevresinde kısacası sosyal ortamlarda keşfetmeye devam eder ve içselleştirirler. Buna göre toplumsal cinsiyete bağlı olan roller değişmez ve sorgulanmaz değildirler.
Cinsiyetimize toplumsal olarak baktığımızda, bunun verilmiş olan bir özellik olmadığını görmek, doğumumuzdan itibaren bunu inşa ettiğimizi fark etmek olasıdır. Doğduğumuzda sahip olduğumuz cinsiyet etrafında ailemiz ya da bakımımızı üstlenen kişiler bize birtakım yönlendirmelerde bulunmaktadırlar. Örneğin, bebekken bize alınan eşyaların rengi, biçimi hep cinsiyetimize göre seçilmekte ve verilmektedir. Gittikçe daha da artan bu baskı zamanla saçımızın boyundan tutun, giysilerimizin rengine, yürüyüşümüze hatta konuşma şeklimize dahi müdahale eder hale gelmektedir.
Toplumlar için kadınlık ve erkeklik ayrımı, oldukça önemlidir ve bu ayrım net bir şekilde belirlenmiş durumdadır. Toplumlara göre birey ya kadındır ya da erkektir. Buna göre biyolojik cinsiyeti neyse bireyin o cinsiyete uygun davranması beklenir, hatta birey o şekilde davranmaya için zorlanır.
Toplumun dayattığı standartları farklı bir kavram üzerinden değerlendirmek isterseniz, Toplumsal Norm Nedir? yazımıza göz atabilirsiniz.
Cinsiyet Önyargıları
Cinsiyet önyargıları;
- İki cinsin hangi bakımlardan birbirinden farklı olduklarına,
- Hangi davranış, görünüm veya kişilik şeklinin kadına veya erkeğe özgü olduğuna,
- Kadının ve erkeğin nasıl davranması, nasıl düşünmesi ve nasıl yapıp etmesi gerektiğine dair inançları ifade etmektedir.
Önyargı, hangi konuda olursa olsun, ayrımcılığın temelini oluşturan etkenlerden biridir.
Günümüzde cinsiyet önyargılarının, cinsiyetçiliğin ve toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin önüne geçilmek için birçok çalışma yapılıyor. Bu çalışmalar, işin sevindirici bir tarafını oluşturmakta ve önyargıların yıkılması için çaba harcamaktadır.