Teknolojinin gelişmesi bilimin de önünü açacak cihazların ortaya çıkmasını sağladı. Örneğin, elektron mikroskobunun geliştirilmesi sayesinde hücrelerin içerisindeki yapılar da daha detaylı bir şekilde incelenmeye başlandı. Böylelikle, “ökaryot nedir” sorusunun cevabını da bulabildik. Canlılarda yer alan iki temel hücre tipine ökaryot ve prokaryot adı verilmektedir. Prokaryotik hücre yapısı sadece bakterilerde bulunurken, diğer bütün canlılarda ökaryot hücre yapısı yer almaktadır. Bu canlılara ya da organizmalar örnek vermek gerekirse;
- Protista
- Fungi
- Bitkiler
- Hayvanlar
Ökaryotlara gelecek olursak, içerisinde bir çekirdek ve diğer organeller barındıran bir canlı grubu olduğunu söyleyebiliriz. Prokaryotik hücrelere göre daha büyük ve karmaşık olan ökaryotik hücreler, tüm bitki ve hayvanlarda bulunur. Ökaryotik hücreleri ayırt etmek kolaydır. Etrafında zarla çevrili bir çekirdeğe sahip olan ökaryotik hücreler bu sayede kolay bir şekilde ayırt edilebilir. Ökaryotik hücreler, hücre görevlerini yerine getirmek için pek çok organele sahiptir. Bu organeller de içlerinde kendilerine ait zarlara sahiptir.
Ökaryot Hücre Özellikleri
Ökaryot hücrelerin tüm hayvanlarda ve bitkilerde yer alması ökaryot hücrelerin özelliklerinin araştırılmasına neden oluyor. Prokaryot-ökaryot farkı kapsamında daha iyi şekilde anlaşılması için ökaryot hücrelerin özelliklerini bilmek gerekiyor. Ökaryot hücrelerin özellikleri ise şöyle:
- Ökaryot hücreler prokaryot hücrelerden daha büyüktür.
- Ökaryot hücreler içerisinde zarla çevrili bir çekirdek bulundurur.
- Hücre çekirdeklerinde DNA molekülü vardır. Bu DNA molekülü, protein sentezleme görevini üstlenir.
- Ökaryot hücrelerin sahip olduğu organeller arasında mitokondri, edoplazmik retikulum, koful, lizozom ve golgi bulunur.
- Bütün canlılarda yer alan ribozom, ökaryot hücrelerde de bulunur.
- Mantar ve hayvan hücrelerinde ise sentrozom organeli yer alır.
Yukarıda ökaryot ve prokaryot hücre arasındaki farklar belirtilmiştir. Bu konu hakkında en çok merak edilen sorulardan birisi de bakteri prokaryot mu sorusudur. Bakteri ve arkeler çekirdeksiz bir yapıya sahiptir. Bu nedenle, prokaryot hücre sınıfına girerler.
Prokaryot ve Ökaryot Hücreler Ortak Özellikleri
Hücreler, canlıların en temel birimleridir. Bir canlının ökaryot ve prokaryot hücre yapısına sahip olmasından daha çok ortak özellikleri önemlidir. Ancak, prokaryot ve ökaryot hücreler arasındaki farklar şunlardır:
- Ökaryot ve prokaryot hücrelerde DNA yönetici molekülü yer alır.
- İki hücre tipinde de hücre zarı vardır.
- İki hücre türünde de sitoplazma bulunur.
- Her iki hücrede de solunum, sindirim ve sentez gibi metabolik süreçler yer alır.
- İki hücrede de ribozom organeli yer alır.
- Her iki hücrede de birçok enzim bulunur.
- Ökaryot ve prokaryot hücreler farklı şekil ve özelliklere sahip olabilir.
Ökaryot ve prokaryot hücrelerin sahip olduğu ortak özellikler onları birbirlerinden ayırt etmeyi zorlaştırabilir. Bu noktada, ökaryot ve prokaryot hücrelerin farklarını öğrenmemiz gerekiyor.
Ökaryot ve Prokaryot Hücrelerin Farkları
Ortak özelliklerin yanı sıra ökaryot ve prokaryot hücreleri birbirinden ayıran önemli farklar bulunur. Bu farklar oldukça önemli olmak ile birlikte canlıların sınıflandırılmasında da önemli rol oynarlar. Ökaryot ve prokaryot hücrelerin farklarına gelecek olursak;
- Ökaryot hücrelerde zarla çevrili bir çekirdek bulunur. Prokaryot hücrelerde bu yoktur.
- Ökaryot hücrelerde zarlı organeller vardır. Prokaryot hücrelerde ise zarlı organeller yoktur.
- Prokaryot hücrelerde peptidoglikan adında bir hücre duvarı bulunur. Ökaryot hücrelerde bu duvar yoktur.
- Ökaryot hücreler prokaryot hücrelere oranla yaklaşık olarak 10 kat daha büyüktür.
- Ökaryot hücrelerin sahip olduğu DNA yapısı prokaryot hücrelere göre daha karmaşıktır.
- Prokaryot hücrelerde yer alan DNA ökaryot hücrelere göre sitoplazma içerisinde serbesttir.
- Ökaryot hücrelerde mitoz ve mayoz görülür. Prokaryot hücreler ise ikiye bölünerek çoğalır.
Ökaryot ve prokaryot hücreler arasındaki farkları bilmek canlıların sınıflandırılmasında da bilgi sahibi olunmasını sağlayacaktır.
Prokaryot Hücre Yapısına Sahip Canlılar
Prokaryotik hücre yapısına sahip canlılara örnek vermek gerekirse bakteriler, arkealar ve siyanobakterileri örnek gösterebiliriz. Ökaryot hücrelere kıyasla, prokaryot hücre yapısına sahip canlılarda zarla çevrili bir çekirdek bulunmaz. Aynı zamanda, DNA molekülleri çift zincirli ve sarmal yapılı değildir. Prokaryotik hücrelerde sitoplazmada nükleoid adı verilen bölgede serbest bir şekilde yer alır.
Prokaryotik hücrelerde organel olarak sadece ribozom yer alır. Ancak, bazı bakterilerde aktif bir şekilde göre yapan ve kamçı adında bir uzantılar da yer alır. Peptidoglikan yapıda olan hücre duvarlarına sahiptirler.
Eğer hücre türleri hakkında bilgi edinmeye devam etmek istiyorsanız Bitki ve Hayvan Hücresi Arasındaki Farklar başlıklı yazımıza da göz atabilirsiniz.
