Peyami Safa Edebi Kişiliği, Hayatı ve Roman Anlayışı

Peyami Safa, “Dokuzuncu Hariciye Koğuşu” ile tanıdığımız ve roman alanında oldukça güçlü eserler bırakan yazarlardan biridir. Kişisel hayatının melankolik parçalarını romanlarında yer verdiği monologlarında birleştiren yazar, eserlerinde ayrıntılı betimlemeler kullanır. Peyami Safa edebi kişiliği, hayatı ve roman anlayışı, kendisinden sonra gelen yazar ve okurları da bir hayli etkilemiştir.

Edebiyata bakış açısı günümüzde oldukça kıymetli olan Peyami Safa, ilk kitabından önce alanında farklı tecrübeler edinmiştir. Köşe yazarlığı gibi küçük işler yaparak edebi kimliğini sağlam temeller üstüne oturtması, Peyami Safa edebi kişiliği ve daha karakteristik bir kaleme sahip olması konusunda etkilidir.

Peyami Safa Hayatı

Peyami Safa, henüz iki yaşında babasını kaybetti. Karakteri oturmadan baba figürünü kaybediyor olması, babasıyla aynı yolu tercih etmesi konusunda baskın bir etken oldu. Reşit olduğu yaşa dek kemik hastalığı ve ağrıları ile boğuşan yazar, 20’li yaşlarını yazarlık konusunda başarılı şekilde geçirdi.

1899 yılında, tüm yazarların başkenti olan İstanbul’da dünyaya gelmiş olması, politik olayların da ortasında kalmasına sebep oldu. İstikrarlı şekilde politik bir görüşü benimsememiş olsa da, genel anlamda politikadan uzak kalmadığını söyleyebiliriz. 1961’de ise doğduğu şehirde son nefesini verdi.

Peyami Safa Edebi Kişiliği Nedir?

Peyami Safa edebi kişiliği, köşe yazarlığı ve gazetecilikle başladı. Bu süreçteki deneyimi ise politik anlamda fikir sahibi olmasını ve fikirlerini kamuya yansıtan yazarlardan biri olmasını sağladı. Bir dönem yazılarını “Server Bedi” rumuzu ile yayınladı.

Babasının da politika ile bağlantılı bir yazar olması, Safa’nın edebiyattaki değerlerini oluşturan taşların temelini attı. Komünizme yönelik geçici süreli eğilimi, bireyin iç dünyasını esas alan yazarlar arasında yer almasının sebeplerinden biri.

İç konuşmalar halinde devam eden ve melankolinin eşlik ettiği iç çatışmalara yoğunlukla yer veren eserleri, toplumsal durumların portresinin bir yansımasıydı. Zaman içerisinde sol cenaptan sağ kanada doğru bir yönelim izlese de şair hastalığına yakalandı ve yıllar boyunca ara vermeden yazdığı bir döneme girdi. Ölümünden önce mistisizme bağlandı.

Peyami Safa Eserleri Nelerdir?

Peyami Safa, birçok farklı alanda edebiyata katkıda bulunmuştur. Oyun yazarlığı da bunlardan biridir. Yazdığı yazıları otobiyografik birçok motif içermektedir. Oyun alanındaki eserinin ismi “Gün Doğuyor”dur. Memleket temasının irdelendiği oyun eseri, Fransız ahlakının bir esintisini de taşır. Peyami Safa’nın en çok okunan eserlerinden bazıları şunlardır:

• Fatih Harbiye
• Cingöz Recai (polisiye serisi)
• İstanbul Hikayeleri
• Sözde Kızlar

Türkiye’nin politik konumuna dek geçirdiği tüm olayları bir şekilde eserlerinde geçiren Peyami Safa, zengin içerikler üretmiştir. Felsefe, din ya da diğer alanlarda da görüşlerini kitaplarında geçiren yazar, karamsar ancak renkli eserler ortaya koymuştur. Çağdaş düşünce biçimi sebebi ile okuyucularının aklındaki yeri hep taze şekilde kalmaktadır.

Peyami Safa’nın Roman Anlayışı Nedir?

Peyami Safa’nın roman anlayışı, seyahat etme konusundaki seçimleri kadar tek düze diyebiliriz. Yoğun şekilde acıyı tatmış olması, yetişkinlik döneminde peşini bırakmayan açık bir yarayı taşımasına sebep oldu. Sevdiği şeyler ve roman anlayışı, bireyin iç dünyasını esas alan diğer yazarlarla benzerlik taşıdı.

Psikolojik tahlillerle, kişisel hesaplaşmalarla ve çelişkili fikirlerle dolu eserleri, yazarın kişisel hayatından parçalar içeriyordu. “Dokuzuncu Hariciye Koğuşu” da, kendini tanımladığı ve açıkladığı otobiyografik romanının ismidir. Peyami Safa edebi kişiliği ve roman anlayışı, genel olarak genç yaştan itibaren sevdiklerini kaybetmesi ile örtülü şekilde biçimlendi. Bu kadar travmatik bir yaşantının melankoliden uzak durması mümkün değildi. Peyami Safa’nın bireyin iç dünyasını ele alan yazarlardan biri olması kaçınılmazdı.

Peyami Safa Sanat Anlayışı Nedir?

Kısaca Peyami Safa’nın sanat anlayışına değinmek gerekirse, yazarın dini ile sanat alanındaki yaklaşımının bütün olduğunu söylemek mümkündür. Spiritüel inançları olan yazar, meta ile ilgilenmiyordu. Sanattaki yaklaşımı, edebiyat ve din felsefesindeki eğilimleri ile uyum gösteriyordu. Ruhun önemi, sanattaki tutkusunun yapı taşını oluşturuyordu. Dolayısı ile daha hümanist bir sanat anlayışına sahipti diyebiliriz.

Sıkça Sorulan Sorular

Peyami Safa’nın Takma Adı Nedir?

Peyami Safa, bir süre Server Bedi lakabını kullanmıştır.

Peyami Safa’nın En Önemli Eserleri Nelerdir?

Fatih Harbiye, Sözde Kızlar ve Eylül gibi edebiyat tarihine yön veren önemli eserler vermiştir.

Peyami Safa Hangi Türlerde Eser Verdi?

Psikolojik roman, otobiyografi, deneme, makale, roman ve hikaye türlerinde eserler verdi.