Plüralizm Nedir? Plüralizm Kurucusu Kimdir?

Felsefe biliminde pek çok fikir akımı vardır. Bunlardan bir tanesi de Plüralizm yani bir diğer ismi ile çokculuk akımıdır. Peki Plüralizm nedir? Temsilcileri kimlerdir? Gerçeklik açıklamasına farklı bir yorum getiren Plüralizm, gerçeğin aslında temelde birden fazla ilkesi olduğunu savunan bir öğretidir. Çokçuluk akımı olarak anılmasının bir diğer sebebi de budur. Plüralizm’e göre evrende birlik aramak doğru bir düşünce değildir. Siyasette, felsefede ve dinde tek bir gerçeğe değil birden çok gerçeklik ilkesine önem verilme görüşünü savunmaktadır.

Plüralizm Ortaya Çıkışı

Plüralizm, özünde her şeyin merkezine ikiden fazla ilke, madde ya da güç yerleştirir. Bu yüzden çok farklı konularda çokçuluk ilkesi üzerinden farklı yorumlar getirmiştir. Örneğin; günümüzde siyasetteki çoğulculuğun kabul edilmesinin ve mutlak gücün birden çok siyasi partiye dağıtılması sisteminin kökeni Plüralizm akımı ile bağdaştırılır.

Plüralizm öğretisinin ortaya çıkışı antik yunan felsefesinde Elia felsefe okuluna dayanmaktadır. Elea okulu ortaya çıktıktan sonra dört görüş ön plana çıkar. Bu görüşler şu şekildedir:

• Elea okulu görüşlerini ve tözsel varlık anlayışlarını kabul ederek dünyaya ilişkin ampirik (deneysel) araştırmalardan tamamen vazgeçmek
• Elea okulu görüşlerini tamamen kabul edip, bu görüşleri daha önce ortaya çıkan İyonya okulu görüşleri ile harmanlayarak yeni bir sentez görüş oluşturmak
• Elea Okulu görüşlerini benimseyip, bunun dışında insanın gerçek dışı olmayan sadece mutlak bir yanılsama meydana gelmeyen görünüşler dünyası ile ilgili olan sadece sanılara ait görüşleri benimsemek
• Elea Okulu görüşlerini tamamen reddederek dışarıda bulunan görünüşler dünyasının gerçek olduğunu kabul edip, insanın dünya ile sadece duyu yolu ile temas edebildiğini savunmak

Bu görüşlerin içindeki dördüncü görüş daha sonra büyük bir ilgi kaymasına uğrayarak Sofistik felsefe ve sofistler tarafından benimsenmiştir.  Üçüncü görüşü ise daha sonra siyaset felsefesi ile ilgilenen Sokrates ve epistemoloji bilimi ile ilgilenecek olan Platon tarafından tercih edilecektir.

Plüralizm Temsilcileri

Plüralizm öğretisini benimseyen bilinen üç tane filozof vardır. Bunlar:

• Empedokles
• Anaksagoras
• Demokritos’tur.

Bu filozoflar varlığın gerçekliğini plüralizm ifadesi ile kendinden önce yaşamış filozofların varlığın temeline tek bir şeyi değil, ikiden fazla arkheye (başlangıç) yönelmeyi savunmuşlardır. Empedokles’e göre Plüralizm varlığın dört tane maddeyle doğduğunu savunur. Anaksagoras, varlığın sonsuz sayıda tohum ya da atom ile meydana geldiğini savunur. Atomcu Demokritos ise varlığı sonsuz sayıdaki atom ile başladığını savunmuştur. Kısacası Plüralistler Elea okulu terimleri ile tanımladıkları çok sayıda varlığın var oluşu ile ilgili görüşleri gerçeklik olarak açıklamışlardır. Bundan sonra bütün bu görüşlerini çokluk dünyasında yer alan çoğul görüşler ile temellendirmişlerdir. Plüralist filozofların en önemli özelliklerinden bir diğeri de çokluk kavramını diğer görüşlerden farklı olarak ilk kez ortaya çıkarmış olmalarıdır.

Plüralizm öğretisini ilk ortaya çıkaran filozoflar ile ilgili detaylı bilgiler şu şekildedir:

Empedokles

Plüralist akımı temsilcilerinden doğa felsefesi ile ilgilenen Empedokles M.Ö 494 senesinde Sicilya’nın Agrigentum kentinde doğmuştur. Empedokles doğa felsefesi ile çokçuluk ilkesini sentezleyip varlığın dört temel unsurdan oluştuğunu öne sürer bunlar:

• Ateş
• Toprak
• Hava
• Su

Bu dört temel ögedir. Bu elementler evreni oluşturan değişmez cevherlerdir. Bu dört temel unsurun yanı sıra bunları hareket ettirecek bir güce ihtiyaç olduğunu savunur. Bunlar ise sevgi ve nefrettir. Evrende oluşan bütün gelişmelerin bu iki kuvvet arasındaki savaştan doğduğunu savunur. Hangisi üstün gelirse onun etkin olduğunu olacağını belirtir. Empedokles’in bir diğer görüşü ise canlı varlıkların doğal olarak ayıklanması ile oluştuğudur. Bu görüşü daha sonra Darwin’in evrim teorisine örnek olacaktır.

Anaksagoras

M.Ö 5. Yüzyılda yaşamış olan Plüralist akımının bir diğer temsilcisi Anaksagoras’ın öğretisine göre evrenin ilk başlangıcında henüz yaratılmamış olan tüm tohumlar ve varlığın sonsuz küçük parçaları birbirine karışmış halde bulunmaktadır. Bütün varlıklar daha sonra sonsuz sayıda küçük tohumun karışımı ile meydana gelmiştir.  Bugün var olan dünya ise bu söz konusu kütle ya da karışımları meydana getiren tohumların ayrışması ile meydana gelmiştir.

Demokritos

Plüralist akımın son temsilcisi olan Demokritos, varlık anlayışında atomcu görüşü savunan ilk filozoftur. Demokritos’ a göre varlığın iki başlangıcı vardır. Bunlar:

• Boşluk
• Atomlar

Evrendeki her şey temelde atomdan meydana gelmiştir. Bu atomlar hareketli, sayısız ve birbirinin aynısıdır. Atomlar insanların duyuları ile kavranamazlar. Sadece akıl ile anlaşılabilirler. Atomlar doğrudan gözlenemezler. Ağırlık ve biçimleri sadece akıl yoluyla bilinebilmektedir. Renkleri, dokuları ve tatları yoktur. Bu atomlar boşlukta sürüklenebilir. Daha sonra birbirinin üzerlerine gelerek çarpışırlar. Bazıları hızlı bazıları ise yavaş hareket ederler. Demokritos’un doğa felsefesinde Mekanizm olarak adlandırdığı bu görüşün temeli Plüralist yani çokçuluk akımına dayanmaktadır.

Uluslararası İlişkiler ve Plüralizm

Plüralizm nedir sorusunu yanıtlayabilmek için uluslararası ilişkiler ile olan bağlantısını da aktarmamız gerekir. Plüralizm öğretisi, 1960 ve 1970 yıllarında uluslar arası alanda iç politika ve uluslar arası politikada devlet merkezli olarak kendini göstermiştir. Dünya savaşları sosyal, ekonomik ve siyasal alanda birçok yıkıma sebebiyet vermiştir.  Bu olumsuz olaylar sonucunda ise dünya genelinde pek çok uluslar arası askeri, siyasi ve ekonomik örgütler kurulmuştur. Bunlardan en önemlisi Avrupa birliğidir.

Avrupa birliği savunduğu çok kültürlü demokrasi ve çoğulcu yaklaşım ile plüralist bir yaklaşıma sahip olduğunu kanıtlamıştır. Artık günümüzde birkaç istisna ülke dışında çoğu ülke Plüralist yani çokçuluk akımını desteklemektedir. Günümüzde de artan küreselleşme hareketleri ve yeniden yapılanma sonucu ülkelerde oluşan göçler ile birlikte toplumlar daha da iç içe geçerek örgütlü yapıları meydana getirmektedir. Bu da evrensel olarak Plüralist politik örgütlerin varlığını kanıtlamaktadır. Yani tam antik dönemde ortaya çıkan Plüralizm akımının etkileri halen devam etmektedir.

Farklı bir felsefi akımı daha öğrenebilmek için Hedonizm Ne Demek? Hedonizm Temsilcileri Kimlerdir? yazımıza da göz atabilirsiniz.